PROLAPSUS UTERİ
Prolapsus uteri; yavru zarlarını atamayan, normal veya güç doğum geçiren kısraklarda nadiren görülen bir hastalıktır. Prolapsus uteri, uterusun kendi içine dönerek vaginadan dışarıya doğru gelmesi olarak tanımlanır. Tanısı kolay olup,
hayvanın hayatını tehdit eden bir durumdur. Üreme organları, vulva arasında uzanmakta ve uterus geniş ligamentlerle karın boşluğuna
asılmaktadır. Doğumun üçüncü aşaması süresince yavru zarlarının atılması için devam eden uterus kasılmaları, yavru zarlarının bağlı olduğu yerlerden çekmeler ve pelvisten aşağı sarkan zarların ağırlığının oluşturduğu gerilme, kornu uterilerin uç kısımlarının tersine dönmesine ve prolapsusa neden olmaktadır. Çoğunlukla tek kornu, bazen ise her iki kornu prolabe olabilmektedir. Prolapsus uteri sık olarak doğumdan hemen sonra ortaya çıkmakta, nadiren doğumdan birkaç gün sonra da
görülmektedir.
Klinik Belirtiler
Tanı; klinik belirtiler, rektal, vaginal ve ultrasonografik muayenelerle yapılmaktadır. Dışarı çıkan endometriyum çok damarlı olduğundan kolayca tanınabilmektedir.
Uterus; ödemli, kanamanın derecesine bağlı olarak parlak veya koyu kahverengi şekilde, farklı oranda hasar ve kırılganlığa sahip, yavru zarlarını üzerinde taşıyor olarak, vulvadan sarkmış olarak görülebilir.
Kısmi prolapsuslarda; vaginal, rektal ve ultsonografi muayeneleri yapılmalıdır. Sıklıkla sancı, ıkınma ve şok belirtileri görülmektedir. Prolapsus uteri süresince, uterus dokusunun fazla gerilmesi sonucu uterus atonisi ortaya çıkabilir. Ovaryum ve uterus atardamarlarında akut kanama olduğunda; hızlı kalp atımı, terleme, titreme, solgun mukoza zarları, soğumuş ön vearka bacaklar dikkat çekmektedir. Bu kanamaların tanısı, rektal ultrasonografi ile asimetrik bölgeler halinde görüntülenmektedir. Geniş ligamentler içindeki kanamaların prognozu, periton boşluğuna olanlara göre daha iyidir.
Nedenleri
Prolapsus uteriye; uzun mesometriyal bağlar, yavru atma , uzayan gebelik, kornu uterinin
ovaryuma yakın uç kısımlarındaki zarların atılamaması, vulva ve vaginadaki yırtıklar, uterus atonisi, sancı, aşırı yemleme veya idrar yapma zorluğundan dolayı karın iç basıncının artması ve doğuma müdahale olup olmadığına bakılmaksızın güç doğum şekillenmesi sebep olabilmektedir Uterusun kasılma yoğunluğu ve hacmindeki artış ile uterusu destekleyen yapıların gevşemesi, prolapsus uteriye predispozisyon oluşturmaktadır. Mesometriyal bağların uzamasının, gevşek ve atonik uterus ile birlikte bulunması prolapsus uterinin temel nedenlerindendir.Hormonal etkinin yetersizliği sonucu uterusun gevşeyerek
prolabe olduğu düşünülmektedir.
Komplikasyonlar ve Prognoz
Büyük ligamentlerin yaralanması sonucu karın boşluğu içinde iç kanama, şok, iskemi, laminitis, metritis, endotoksemi, idrar kesesinin eversiyonu veya prolapsusu, bağırsakların fıtıklaşması, uterus yırtığı ve ölüm gibi komplikasyonlar görülür.
Her türlü yaralanma ve enfeksiyon, fertiliteyi olumsuz etkilemektedir. Prolapsusun dercecesine, uterusta yırtık, geniş ligamentlerde kanama, metritis ve endometrial hasar varlığına göre prognoz değişmektedir.
Tedavi
Tedavinin başlangıcında ıkınmanın önlenmesi
amacıyla hayvanın mizacına göre sedatif ve epidural anestezi yapılır. Alt epidural boşluğa %2’lik lidokain’den (1-1.25 mL\100 kg) yavaşça verilebilir. Yüksek doz uygulamasında,
koordinasyon bozukluğu veya yere düşme
olabileceğinden sakınılmalıdır. Prolabe
olan uterusun ve veterinerin yaralanmasını önlemek için zaptı rapt sağlanmalıdır. Uterusun temiz bir küvet içinde vulva seviyesine kaldırılması; dolaşımın düzelmesini, tıkanmanın
azaltılmasını, ağrıya sebep olan uterus-ovaryum
ligamentlerinin gerilmesinin azalmasına ve uterusun daha kolay yerine yerleştirilmesini sağlamaktadır. Prolabe olan uterus içinde bağırsak kalmış ve bağırsakta iskemik hasar ortaya çıkmış ise, orta hattan karın açımı
yapılarak, tedavi yapılmalıdır. İdrar yolu kapalı ise, uterus yerleştirilmeden önce kesenin katerizasyonu yapılmalıdır. Bu mümkün olmazsa, geniş bir enjektör ile idrar kesesi boşaltılmalıdır. Uterus dikkatli bir şekilde temizlenmeli ve yerleştirilmesinden önce yavru zarları
kanamaya neden olmaksızın endometriyumdan
ayrılıyorsa, uzaklaştırılmalıdır. Ayrılmayan zarlar fazla ve zarlar kuvvetli bir şekilde yapışmışsa, yalnızca serbest haldeki parçalar, daha kolay bir yerleştirme imkânı vermesi için uzaklaştırılmalıdır. Eğer fazladan kalan parçalar uzaklaştırılmazsa, yavru zarlarının ağırlığı sürekli geriye çekme oluşturarak, prolapsus uterinin tekrar görülmesine neden olabilmektedir. Uterustaki kanamalar
durdurulmalı, tam yırtıklar dikilmeli ve seroza yüzeyleri karşı karşıya getirilmelidir.Uterusta yırtılma ve delinmeyi önlemek için endometriyal
yüzeylere saf vazelin jeli sürülmeli ve uterusun reddi temiz 2-3 adet plastik çöp torbası içinde
gerçekleştirilmelidir. Yerleştirme işlemi
alt epidural anestezi altında olmalı ve vulvayla birleşim yerinden başlanılmalıdır. İneklerdeki
kotiledoner yapı olmadığından, teknik kolaydır ve
kanama miktarı azdır. Uterus bolca kayganlaştırıldıktan sonra yerine yerleştirilir. Uterusun reddedilme sürecinde, kolayca yırtılma ihtimali nedeniyle parmak ucu yerine elin avuç içi bitişik olarak kullanılmalıdır. Yerleştirmeden sonra uterusun tamamen tersine döndürülmesi çok önemlidir. Bunu sağlamak için uterus içine serum fizyolojik verilir ve sonrasında bu sıvı sifonla geri alınmalıdır. İsteğe bağlı olarak X dikişi veya basit dikiş atılır. Dikiş atılırken idrar kesesinin kapanmamasına dikkat edilmelidir. Prolapsusu takip eden günlerde, rektal ve ultrason muayeneleri yapılarak, uterusun involusyonu takip edilmelidir. Analjezik ve NSAİD ilaç uygulaması yapılır.
Hiç yorum yok:
yorum