KIRKIM

Kırkım; koyunlarda yapağı, keçilerde ise kıl veya tiftik elde etmek amacıyla makas, kırklık veya makine ile keserek alma işlemidir. Koyun ve keçilerden üstün nitelikte yapağı, kıl ve tiftik elde etmek için uygun bir yöntem kullanmak ve saklamak gerekir.

Koyun yetiştiriciliğinde, yaz bakımının en önemli yetiştirme işlemlerinden biri kırkımdır. Kırkım, koyunlardan gömlek hâlinde çıkarılan kirli kıl örtüsü olarak bilinen yapağının makas veya makine ile alınması işlemidir. Kırkım, özel bir makas olan kırklık veya makine ile yapılabilmektedir. Koyunlardan üstün nitelikte yapağı elde etmek için yapağı gömleğini zarar vermeden kırkmak ve doğru yöntemine göre saklamak gerekir.

Keçi yetiştiriciliğinde ise kıl veya tiftik elde edilmesi amacıyla veya hayvan sağlığı açısından zorunlu bir uygulamadır. Vücudu örten kıl kışın ısı kaybını önlerken, yazın vücut ısının dengelenmesinde sorun çıkarır. Keçilerde kırkım, tüm vücudun kırkılması şeklinde 

olabileceği gibi tekelerde olduğu gibi kokuyu azaltmaya yönelik baş bölgesi ve karın bölgesi gibi kısmı da yapılabilir.Kırkım işlemi ile hayvanların ısınan havalar ile birlikte rahatlaması sağlanır, verim artışı sağlanır,

hayvan sağlığı açısından bazı faydalar sağlanır. Elde edilecek yapağı, kıl ve tiftik sayesinde ek gelir elde edilir.

Kırkım zamanı

Ülkemizde kırkım zamanı bölgelere göre değişiklik göstermektedir. Bölgenin iklim şartlarına bağlı olarak farklı ay ve mevsimlerde kırkım yapılabilir. 

Kırkım yöntemleri

Ülkemizde kırkım ya kırklık adı verilen makaslarla veya kırkım makineleri ile gerçekleştirilir.

Makasla kırkım

Koyun, önden bir bacağı ve arkadan da bir bacağından tutularak kaldırılır ve yere yatırılır. Yerde yatan koyunun arka iki bacağının arasına sol ön bacağı getirilerek bağcak adı verilen iple birbirine bağlanır. Sağ bacağı serbest kalmaktadır. Daha sonra kırklık (makas) 

denilen aletle kırkma işine başlanır. Koyunun kuyruğu önceden kırkılmamışsa kuyruğundan başlanarak karnından boynuna doğru kırkılır. Daha sonra aynı işlem hayvan ters çevrilerek yatan tarafına da uygulanır.

Makine ile kırkım

Kırkım makineleri hareketlerini değişik enerji

kaynaklarından sağlayan sabit veya hareketli makinelerdir

Kırkım makinelerinin makasa göre başlıca avantajları şunlardır:

• Makine ile kırkım daha kısa zamanda tamamlanır.

• Makine ile bir günde yaklaşık 100-200 koyun

kırkılabilir.

• Makine yapağıyı deriye daha yakın yerde kırktığı için lüle uzunluğu ve gömlek ağırlığı daha fazladır.

• Makine ile kırkımda daha üniform (bir örnek) lüleler elde edilir.

• Makine ile kırkımda deri yararlanmaları ve ikinci kesimler makasla kırkıma göre daha azdır.

Makine ile kırkım işleminde yerli koyunlar daha hareketli olduklarından bağlanmaları daha faydalıdır. Merinos veya melezleri daha iri ve ağır olduklarından bağlanmalarına gerek yoktur. Kırkıma önce göğüs bölgesinden başlanır. Daha sonra karın altı ve etrafı kırkılır. Bundan sonra sağ arka bacak içi ve dışı, sol arka bacak içi ve dışı kırkılır. Koyun sağ tarafa 

yatırılır. Sol kalçadan başlanıp önce doğru sırt, yanlar ve boyun kırkılır. Daha sonra koyun kol tarafına yatırılır. Sağ ön bölgelerden kırkılmaya başlanır ve sağrı bölgesinde kırkım tamamlanır. Kırkımın bir sıra içinde düzgün yapılabilmesi için kırkımcının uygun yerlerde 

durarak koyunu fazla hareket ettirmemesi gerekir. Kırkılan koyunlar gölge bir yerde dinlendirilir.