Tarımsal Sulama

Bitkilerin büyüme döneminde normal gelişmelerini sağlamak için doğal yollarla karşılayamadıkları suyu değişik yöntem ve kaynaklar kullanılarak toprağa verilmesine tarımsal sulama denir.

Sulama yapılmayan alanlarda yetiştirilen kültür bitkilerinin verimi ile sulama yapılan alanlardaki bitkilerin verim miktarı arasında belirgin bir fark bulunmaktadır. Bu durum sulamanın önemi konusundaki en önemli göstergedir. Sulamanın başlıca faydaları şunlardır:

• Sulama ile bitkinin su ihtiyacı tam karşılanır. 

• Diğer tarımsal girdilerin etkinliği artar. 

• Sulama toprak içerisindeki fazla tuzun yıkanmasını sağlar. 

• Toprakta bulunan ve bitki gelişimini sınırlayan taban taşının yumuşamasını sağlar.

• Bazı gübreler ve tarım ilaçları sulama suyu ile birlikte bitkiye verilebilir.

• Bazı bitkilerin dondan korunmasını sağlar.

Sulamanın faydalı yönlerinin yanında, bilinçsiz su kullanımının bitki ve toprak için zararlı olduğu unutulmamalıdır. Toprağa ihtiyacından fazla su verildiğinde su bütün toprak gözeneklerini doldurarak bitki kök bölgesinin havasız kalmasına neden olur, taban suyu seviyesi yükselir, bitki kökleri çürür ve toprakta tuzlanmaya neden olur.

Sulama Zamanı ve Sulamada Dikkat Edilecek Hususlar

Bitkilerde sulama zamanı bitki çeşidine ve toprak yapısına göre değişiklik göstermektedir. Sulama zamanının tespitinde aşağıdaki yöntemlere bakarak değerlendirme yapılabilir.

• Toprak neminin elle kontrolüyle yapılması,

• Toprak nemi ölçme cihazı ile ölçülmesi, 

• Bitki yapraklarının rengine, canlılığına ve duruş açısına bakılarak, 

• Bitki su tüketimi oranlarına göre sulama zamanı tespit edilebilir.

Sulama zamanının tespitinden sonraki aşama ise bitkiye ne kadar su verilmesi gerektiğidir. Bu konuda temel amaç; toprak nemini sulamaya başlanacak nem düzeyine düştüğünde tarla kapasitesine çıkaracak kadar sulama suyu uygulamaktır.Sulama yapılırken dikkat edilmesi gereken konular şunlardır: 

• Sulama suyunun kalitesi, miktarı ve mevsimlere göre durumu bilinmedir.

• Toprak yapısı ve arazinin şekline göre en uygun sulama yöntemi seçilmelidir.

• Yetiştirilecek bitki çeşidinin; vejetasyon süreleri, su ihtiyaçları, sulama aralıkları ve o bitkiler için sulama periyodu bilinmelidir.

• Sulama sistemi kurulurken, su dağıtım kanalları, tarla başı ve tahliye kanallarının yerleştirilmesi sağlanmalıdır. 

• Bitkiye verilecek su miktarı sulama yöntemine göre hesaplanmalıdır.

• Tarla parsellerinde su işleme derinliğinin kontrolü teknik olarak elle veya tansiyometre ile yapılmalıdır.

Sulama Yöntemleri

Yüzeysel Sulama Sistemleri

Yüzeysel sulama sistemlerinde su araziye, tarla başı kanalları veya boru hatları ile getirilir ve toprak yüzeyine dağıtılır. Su, arazi yüzeyinde belirli bir eğim doğrultusunda yer çekiminin etkisi ile hareket eder. Arazinin belirli bir noktasında, bitkinin ihtiyacı olan su 

miktarı kök bölgesine sızıncaya kadar suyun arazi yüzeyinden akması sağlanır.

Salma sulama sistemi

Bu sistemde su, toprak yüzeyini devamlı bir tabaka şeklinde kaplayacak biçimde ve tarla üzerinde gelişigüzel yayılmaya bırakılır. Salma sulama sistemi, 

su tutma kapasitesi yüksek, derin, doğal drenajı iyi, orta ve ağır bünyeli topraklarda uygulanabilir. Bu sistemin sulama parseli içinde suyu yöneten sedde, çizi ve iç karık gibi suyun yönünü tayin eden sulama unsurları 

mevcuttur.

 Karık sulama sistemi (Sızdırma sulama sistemi)

Bu yöntem sıraya ekilen ve boğaz doldurmasının makinelerle yapılması sonucu oluşan karıkların sulanmasında kullanılan sulama yöntemidir. Bitkiler karıkların yüksek olan ve tümsek denilen kısımlarında yetiştirtilir. Sulama suyu bu tümsekler arasındaki karıklara akıtılır. Su, karıktan düşey ve yanal akışlarla 

toprağa sızar. Sulama suyu tarla başı kanalından karıklara sifon, tüpler, borular veya kapaklı borularla verilir. Karık sulama sistemi kurulurken tarla bitkileri ve 

sebzelerde karık aralığı, bitki sıra aralığına göre seçilir. Bitki sıra aralığı 50 cm ve daha fazla ise her bitki sıra arası için bir karık açılır ve karık aralığı bitki sıra 

aralığına eşit olur. Bitki sıra aralığı 50 cm’den az ise birden fazla (genellikle iki) bitki sırası için bir karık açılır. Bu durumda karık aralığı, bir karığın hizmet 

ettiği sıra sayısının sıra aralığı ile çarpımı sonunda bulunur. Yeni tesis edilen meyve bahçelerinde her ağaç sırasına bir karık, genç meyve ağaçlarında her 

sıraya iki karık ve olgun meyve ağaçlarında ise ağaç sıra aralığına bağlı olarak her sıraya iki ya da dört karık açılarak sulama yapılır.

Damla Sulama Sistemi

Bu yöntem bitkide nem eksikliğinden kaynaklanan bir gerilim yaratmadan her defasında az miktarda sulama suyunu sık aralıklarla yalnızca bitki köklerinin 

geliştiği ortama vermeyi amaçlar. Damla sulama sisteminde arındırılmış su, basınçlı bir boru ağıyla bitki yakınına yerleştirilen damlatıcılara kadar iletilir. 

Damlatıcılardan düşük basınç altında toprak yüzeyine verilir. Damla sulama sistemi su kaynağı, pompa birimi, kontrol birimi, ana boru hattı, yan boru hattı (manifold boru hattı), lateral boru hatları ve damlatıcılardan oluşur.

 Yağmurlama sulama sistemi

Bu yöntem sulama suyunun belirli açılarla ve basınç ile havaya püskürtülereksuyun kendi ağırlığı ile toprak ve ürün üzerine ince damlacıklar hâlinde düşürülmesi ilkesi ile yapılmıştır. Yağmurlama sulama sistemi her tür toprak koşulunda, eğimli ve düz arazilerde ve bitki türlerinin çoğunluğunda rahatlıkla kullanılabilir. Bir yağmurlama sulama sistemi genellikle pompaj ünitesi, ana boru hattı, lateral boru hatları ve yağmurlama başlıklarından oluşmaktadır.